Tot ons verdriet hebben wij kennisgenomen van het overlijden van onze oud-penningmeester Ed de Bruijn.
Ed vervulde deze functie in de periode 1996- 2019.
Zijn toewijding en betrokkenheid bij Fort de Bilt blijven in onze herinnering.
Wij wensen zijn vrouw, kinderen en kleinkinderen veel sterkte bij de verwerking van dit grote verlies.
Ook Fort De Bilt is op zaterdag 14 September geopend voor bezoekers aan de
Open Monumenten Dag.
Toespraak Peter-Paul de Winter, Fort de Bilt, 27 april 2024
Dames en heren, jongens en meisjes, ik heet jullie allemaal van harte welkom! Op deze zaterdag, 27 april 2024, herdenken wij hen die, hier en elders, in de Tweede Wereldoorlog het leven lieten voor onze vrijheid, het hoogste offer dat een mens kan brengen. Een warm woord van welkom aan de nabestaanden van deze mensen.
Een speciaal woord van welkom aan de Loco-Commissaris van de Koning van de provincie Utrecht, de heer André van Schie, de Locoburgemeester van de Gemeente Utrecht, mevrouw Rachel Streefland en mevrouw Nurcan Kaya van Kabinetszaken Gemeente Utrecht en de locoburgemeester van De Bilt, de heer Krischan Hagedoorn en mevrouw Annemieke Bovee van Kabinetszaken Gemeente de Bilt. We heten ook welkom de heer Raymond Katjili. Raymond Kaitjili zal u zo toespreken. Tot slot een warm welkom aan de kinderen van de Daltonschool die enkele zelfgeschreven gedichten zullen voordragen en aan de heer Marten Mobach die de gruwelijkheden van toen van dichtbij heeft meegemaakt. Een groot voorrecht dat u er ook dit jaar weer bij bent!
Herdenken, maar vooral ook stilstaan bij, is actueler dan ooit. Overal op de wereld rommelt het, de duidelijke voorbeelden hiervan kennen we allemaal. Immers worden deze beelden dagelijks door de media over ons uitgestort. Maar ook op kleinere schaal komt onverdraagzaamheid op ons af en lukt het ons maar niet die vrede te bewaren. Als kind heb ik het boek “Oorlogswinter’ van Jan Terlouw gelezen. Aan het einde van dat boek in het deel dat over de bevrijding gaat, wordt er gesproken over nooit meer oorlog. Helaas, tot op heden is er op deze wereld nog geen dag zonder oorlog geweest.
In 2024 en 2025 vieren we dat de Tweede Wereldoorlog 80 jaar geleden ten einde kwam. Door het hele land staan we erbij stil dat Nederland dankzij de inzet van militairen van de geallieerde landen en met hulp van het verzet werd bevrijd. We herdenken de slachtoffers die daarbij vielen.
Het thema voor 4 en 5 mei 2024 is Vrijheid vertelt: opmaat naar 80 jaar vrijheid. Met dit thema wordt er aandacht gevraagd voor de littekens die de Tweede Wereldoorlog achterliet en die nog steeds zichtbaar zijn. Heel direct in families die dierbaren hebben verloren die zijn vermoord omdat ze in verzet kwamen tegen de Duitse overheersing, mensen die tijdens de Holocaust vermoord zijn of zijn omgekomen door het oorlogsgeweld in Nederland en in Nederlands-Indië / Indonesië. Die littekens die de Tweede Wereldoorlog, maar ook de periode daarna, achterliet zijn 80 jaar later nog steeds zichtbaar. Onze spreker zal daar bij stil staan.
Maar ook breder werkt de Tweede Wereldoorlog door, zoals in de manier waarop we naar de wereld kijken. Alleen in een land zonder oorlog, waar mensenrechten worden nageleefd en waar geen onderdrukking is, kan een samenleving goed functioneren. Een land waar iedereen mag meedenken en meebeslissen, vraagt om ieders verantwoordelijkheid.
Wij kregen in 1945 onze vrijheid terug, maar op veel plaatsen in de wereld wordt tot op de dag van vandaag oorlog gevoerd. Vrijheid is nooit af; we moeten er dagelijks aan werken om de ander de ruimte te geven en onze democratie te bewaken. Een verantwoordelijke taak die we niet aan anderen mogen overlaten maar vooral allemaal zelf moet uitvoeren. Op die manier blijft Nederland een vrij, tolerant land. Daarom herdenken we elk jaar weer wat er destijds gebeurd is opdat we het niet vergeten dat vrijheid niet vanzelfsprekend is.
Op Fort de Bilt herdenken we hen die de moed hadden om weerstand te bieden aan wat er gebeurde tijdens de Tweede Wereldoorlog. Mensen die niet accepteerden wat de Duitsers hier deden en daar tegen in verzet kwamen. Verzet dat ze met de hoogste prijs moesten betalen, namelijk hun leven. De namen van deze mensen die hier hun laatste levensfase hebben beleefd zijn hier vastgelegd op de zes stenen opdat we deze moedige mensen nooit zullen vergeten. Deze namen zijn in de oorlogsjaren niet altijd even goed geregistreerd en het is daardoor niet zeker dat de op de stenen genoemde mensen allemaal op Fort de Bilt zijn gesneuveld. Dat onderzoek is nog steeds gaande, in 2025 worden er archiefstukken openbaar waarin wij meer duidelijkheid hopen te vinden. We doen dit in nauwe samenspraak met onze collega’s van Stichting Herdenkingsmonument Fort bij Rijnauwen. Zolang hier nog geen absolute duidelijkheid over is zullen we deze mensen hier (ook) blijven herdenken opdat hun namen niet verloren zullen gaan.
In mijn vorige speeches stelde ik al dat Vrede geen zelfstandig naamwoord is maar een werkwoord. We zullen allemaal blijvend moeten werken aan die Vrede, het is iets dat heel veel onderhoud vraagt maar uiteindelijk heel veel goeds en moois brengt. Het is een klus die nooit afgerond zal worden. Wat heeft u het afgelopen jaar aan dit onderhoud gedaan? We verliezen in de waan van de dag het onderhoud aan de Vrede nog wel eens uit het oog en kiezen we voor een oplossing die wellicht niet de meest gunstige is. Daarom wil ik u allen oproepen om zo nu en dan te reflecteren op uw handelen en uzelf af te vragen of het wellicht anders had gekund. Als we allemaal een klein beetje werken aan die Vrede komt het daar wel goed mee.
De plechtigheid hier op het fort heeft een intiem, ingetogen en informeel karakter. We hoeven niet, zoals op 4 mei, precies om 8 uur de twee minuten stilte te houden.
Na de toespraak van de heer Kaitjili volgen de gedichten van de kinderen van de Daltonschool. Wij geven hen graag het platform.
De trompspeler bij de klok speelt daarna de Last Post met aansluitend twee minuten stilte, waarna we samen de coupletten 1 en 6 van het Wilhelmus zingen.
Voor u rechts staan de kransen al klaar. Ik nodig na het Wilhelmus degenen die een krans gaan leggen uit, om deze bij het monument te plaatsen. Ik kondig de volgorde van kranslegging straks aan.
Vandaag wordt de krans van onze stichting gelegd door Herman Steendam. Herman is jarenlang voorzitter van onze stichting. Als stichting bewaren wij goede herinneringen aan hem en zijn we hem veel dank verschuldigd aan zijn inzet om deze herdenking te kunnen continueren.
Tenslotte is er daarna voor iedereen hier aanwezig de gelegenheid om langs het monument, de naamstenen en de gasdichte mitrailleur kazemat te lopen. In deze kazemat kunt u kennisnemen van een gedicht te lezen dat daar op de muur geschreven is door een gevangene wachtend op hetgeen er te gebeuren stond…. Hierna nemen we afscheid van elkaar. Uiteraard hoop ik u op zaterdag 3 mei 2025 weer te mogen ontmoeten. Immers: herdenken is vooruitzien!
Mijnheer Kaitjili, het woord is aan u.
Dit jaar (2024) is de herdenking op Fort de Bilt op Zaterdag 27 April 2024
Programma:
18:45: Aankomst eerste gasten. Hotel Mitland, Ariënslaan 1, 3573 PT Utrecht.
19:25: Opstellen van de stoet.
19:40: Aankomst van de stoet bij het Monument.
GEEF ACHT.
LAST POST DOOR TROMPETTIST
2 MINUTEN STILTE
Na de 2 minuten stilte volgt het gezamenlijk zingen van de verzen 1 en 6 van het Wilhelmus.
Na de officiële kranslegging is er gelegenheid tot het leggen van bloemen bij het Monument en/of de gedenkstenen.
Wederom een sfeervolle gedenkwaardige herdenking. zie bijgaande fotoimpressie.
Toespraak Voorzitter 78e herdenking
Toespraak Peter-Paul de Winter, Fort de Bilt, 29 april 2023
Dames en heren, jongens en meisjes, ik heet jullie allemaal van harte welkom! Op deze zaterdag, 29 april 2022, herdenken wij hen die, hier en elders, in de Tweede Wereldoorlog het leven lieten voor onze vrijheid, het hoogste offer dat een mens kan brengen. Een warm woord van welkom aan de nabestaanden van deze mensen.
Een speciaal woord van welkom aan de Commissaris van de Koning van de provincie Utrecht, de heer Hans Oosters en de Bestuursadviseur Georg-Pieter Andela, de loco-burgemeester van Utrecht, de heer Dennis de Vries en de burgemeester van De Bilt, de heer Sjoerd Potters en wethouder Krischan Hagedoorn. We heten ook welkom onze buren aan de overkant van het fort, de Koninklijke Marechaussee en de heer Abdulaal Hussein. Abdullaal Hussein zal u zo toespreken. Tot slot een warm welkom aan Sari, zij zal zo een zelfgeschreven gedicht voordragen en aan de heer Marten Mobach die de gruwelijkheden van toen van dichtbij heeft meegemaakt. Een groot voorrecht dat u er weer bij bent!
Fort de Bilt is een locatie die evenals Fort Rhijnauwen in de Tweede Wereldoorlog gebruikt werd door de bezetters van Nederland om zich van mensen te ontdoen die de moed hadden om in opstand te komen tegen onrecht, dit niet accepteerden en in actie kwamen. Dit alleen al maakt deze locatie zo bijzonder, het is een stille getuige dat ons op indringende wijze vertelt waartoe de mens in staat kan zijn. Voor ons een waarschuwing, om ons eraan te herinneren dat het zo weer kan gebeuren en nog steeds om ons heen gebeurd.
De afstand tot de Tweede Wereldoorlog wordt ieder jaar groter, maar bijna iedere Nederlander heeft via overlevering van generatie op generatie te maken met de Tweede Wereldoorlog of andere oorlogen sindsdien. Oorlog, historisch en actueel, heeft grote impact op de samenleving. Hoe geven mensen betekenis aan ons gezamenlijke verleden? Hoe gaan we om met actuele dreigingen van oorlog? En hoe verhouden het verleden en het heden zich tot elkaar?
Met het jaarthema ‘Leven met oorlog’ vraagt het Nationaal Comité 4 en 5 mei in 2022-2023 aandacht voor de impact van oorlog op individuen, families en de samenleving. Hoe ontwikkelen herinneringen zich van de eerste naar volgende generaties? En wat heeft dit voor betekenis voor onze opvattingen over vrijheid en onvrijheid?
Overigens moet u bij de impact van oorlog niet alleen denken aan wat er hier in de veertiger jaren van de vorige eeuw is gebeurd. De invloed van oorlog op onze samenleving kent vele gezichten, denkt u bijvoorbeeld maar eens aan de effecten van de oorlog in de Oekraïne op de wereld, effecten die een mogelijk sneeuwbal affect teweeg kunnen brengen in andere landen. Dit soort vraagstukken zijn veel lastiger op te lossen, maar ervan wegkijken is een slechte optie.
Als Bestuur hebben wij ons laten inspireren op het jaarthema “Leven met oorlog” en de beleidsvisie van het nationaal Comité 4 en 5 mei “Iemand stelt de vraag”. Juist omdat onze samenleving verandert en wij hierop willen aansluiten en zoeken naar antwoorden.
Het Nationaal Comité 4 en 5 mei legt in de periode 2021-2025 verschillende inhoudelijke accenten. Het comité heeft een diepgevoelde plicht om de Holocaust blijvend een belangrijke plaats in de herdenking op 4 mei te geven. Ook de aandacht voor verzet is van blijvende betekenis in ons werk.
Op basis van de beleidsvisie legt het comité daarnaast de komende vijf jaar de volgende inhoudelijke accenten:
Wij onderkennen het belang van de plek; Fort de Bilt waar het blijvend belang van deze plaats om continuïteit vraagt. Het verhaal moet verteld blijven worden, wij hebben de morele plicht om dit door te geven aan toekomstige generaties, maar daarnaast mogen wij onze ogen en oren niet sluiten voor hetgeen er nu om ons heen gebeurd.
In de visie van het Nationaal Comité ziet u terug dat de samenleving verandert waarbij de focus meer en meer komt te liggen op inclusiviteit en iedereen ruimte bieden om mee te doen. Dat maakt het mogelijk om ook de jongere generaties te bereiken, generaties die het stokje op termijn van ons moeten gaan overnemen zodat de verhalen blijvend verteld worden. Een jonge generatie die in Nederland geen oorlog heeft meegemaakt, maar wel moet leven met de wetenschap dat er na 5 mei 1945 er nog geen dag zonder oorlog is geweest, tot op de dag van vandaag!
Hoe bijzonder is het dan om naar iemand te kunnen luisteren die wel een oorlog heeft meegemaakt en dit met ons wil delen. Ervaringen delen maakt het voor ons mogelijk om beelden te vormen over de gruwelijkheden van de oorlog, juist omdat oorlog voor velen onder ons zo ver weg lijkt te zijn. Met dit verhaal kunnen we de brug naar de toekomst bouwen zodat de toekomstige generaties elkaar blijvend kunnen waarschuwen. Waarschuwen voor onverdraagzaamheid, afgunst, jaloezie ongelijkheid en haat, zo vaak bronnen voor conflicten. De punten 4 en 5 van bovenstaande beleidsvisie, hoe opmerkelijk, bieden hier ruime handvatten om de Herdenkingen te Fort de Bilt blijvend te continueren zonder dat de kern van de zaak verloren gaat. Wij bieden iedereen ruimte om mee te doen en nodigen iedereen hiervoor nadrukkelijk uit. Op dit alles kan niemand toch tegen zijn!
Vorig jaar stelde ik al dat Vrede geen zelfstandig naamwoord is maar een werkwoord. We zullen allemaal blijvend moeten werken aan die Vrede, het is iets dat heel veel onderhoud vraagt maar uiteindelijk heel veel goeds en moois brengt. Wat heeft u het afgelopen jaaraan dit onderhoud gedaan? We verliezen in de waan van de dag het onderhoud aan de Vrede nog wel eens uit het oog en kiezen we voor een oplossing die wellicht niet de meest gunstige is. Daarom wil ik u allen oproepen om zo nu en dan te reflecteren op uw handelen en uzelf af te vragen of het wellicht anders had gekund. Als we allemaal een klein beetje werken aan die Vrede komt het daar wel goed mee.
De plechtigheid hier op het fort heeft een intiem, ingetogen en informeel karakter. We hoeven niet, zoals op 4 mei, precies om 8 uur de twee minuten stilte te houden.
Na het gedicht van Sari volgt een toespraak van de heer Hussein.
Sari is vorig jaar tijdens de herdenking geïnspireerd geraakt en wilde heel graag een gedicht schrijven. Wij geven haar graag het platform.
De trompetspeler bij de klok speelt daarna de Last Post met aansluitend twee minuten stilte, waarna we samen de coupletten 1 en 6 van het Wilhelmus zingen.
Voor u links staan de kransen al klaar. Ik nodig na het Wilhelmus degenen die een krans gaan leggen uit, om deze bij het monument te plaatsen. Ik kondig de volgorde van kranslegging straks aan.
Vandaag wordt de krans van onze stichting gelegd door Carry en Lars Stuy. Dit als eerbetoon aan hun vader en opa Ad Stuy. Ad Stuy was een van de leiders van ook het gewapend verzet in Utrecht. Na de oorlog heeft hij zich ingezet voor dit monument. Het plaatsen van de naamstenen bij 50 jaar herdenking en de Klokkenstoel waren zijn initiatief. Als stichting bewaren wij goede herinneringen aan Ad en zijn we hem dank verschuldigd
Tenslotte is er daarna voor iedereen hier aanwezig de gelegenheid om langs het monument, de naamstenen en de gasdichte mitrailleur kazemat te lopen. In deze kazemat kunt u kennisnemen van een gedicht te lezen dat daar op de muur geschreven is door een gevangene wachtend op hetgeen er te gebeuren stond…. Hierna nemen we afscheid van elkaar. Uiteraard hoop ik u op zaterdag 27 april 2024 weer te mogen ontmoeten. Immers: herdenken is vooruitzien!
Dit jaar weer een normale herdenking op Fort de Bilt.
Herdenking op Zaterdag 29 April 2023.
Programma:
18.45 uur: Aankomst eerste gasten. Hotel Mitland. Ariënslaan 1 Utrecht
19.25 uur: Opstellen van de stoet.
19.40 uur: Aankomst van de stoet bij het Monument.
GEEFT ACHT.
LAST POST DOOR TROMPETSPELER.
2 MINUTEN STILTE.
Na de 2 minuten stilte volgt het gezamenlijk zingen van de verzen 1 en 6 van het Wilhelmus.
Na de officiële kranslegging is er gelegenheid tot het leggen van bloemen bij het monument of bij de gedenkstenen.
Ook dit jaar is Fort de Bilt opengesteld op zaterdag 10 september, de Open monumentendag.
Bijgaand het persbericht en beeldmateriaal van de Monumentendag Utrecht van dit jaar.
website www.openmonumentendagutrecht.nl.
Tevens info op facebook (https://www.facebook.com/OMDUtrecht/),
twitter (@omd_utrecht) en instagram (@openmonumentendagutrecht).